Ποια είναι η συνηθισμένη ή τυπική ανάπτυξη;

Οι ειδικοί προσχολικής αγωγής στον παιδικό σταθμό, καθώς και οι βρεφονηπιοκόμοι και οι νηπιαγωγοί συχνά γίνονται μάρτυρες κατάκτησης νέων αναπτυξιακών δεξιοτήτων από τα παιδιά. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι παιδαγωγοί αυτοί μπορούν να αξιολογήσουν ένα παιδί και να καταλάβουν αν αναπτύσσεται με τυπικό τρόπο και αν κατακτά τα ορόσημα της ηλικίας του. Ορισμένα από τα κυριότερα ορόσημα είναι:

Δεν αναπτύσσονται όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο. Κάποια μπορεί να περπατήσουν αργότερα και άλλα να μιλήσουν νωρίτερα. Μια μικρή καθυστέρηση σε έναν τομέα ανάπτυξης δεν αποτελεί πάντοτε λόγο ανησυχίας.

Πότε χρειάζεται να ανησυχήσω για την ανάπτυξη ενός μαθητή μου κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του;

Όταν τα παιδιά δεν κατακτούν τα παραπάνω ορόσημα, μπορεί να προκύψουν κάποιοι πρώιμοι αναπτυξιακοί προβληματισμοί. Οι ενδείξεις αναπτυξιακής καθυστέρησης δεν είναι ίδιες για όλα τα παιδιά και μπορεί να έχουν διαφορετική εικόνα  στο καθένα. Ορισμένες εμφανίζονται στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης ενός παιδιού, ενώ άλλες ίσως εμφανιστούν αργότερα, και κάποιες μπορεί να είναι ήπιας μορφής, ενώ άλλες πιο σοβαρές. Μια γενική ένδειξη είναι η δυσκολία που αντιμετωπίζει ένα παιδί να κατακτήσει ένα ή περισσότερα αναπτυξιακά ορόσημα–με άλλα λόγια, μια μεγαλύτερη από το αναμενόμενο καθυστέρηση στην κίνηση, τη βάδιση, την επικοινωνία ή την ομιλία. 

Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να έχει μείνει «πίσω» σε σχέση με άλλα παιδιά της ηλικίας του όσον αφορά στην ικανότητά του να κάθεται μόνο του, να στέκεται όρθιο, να περπατά ή να τρέχει. Ένα άλλο παιδί μπορεί, πάλι, να δυσκολεύεται να επικοινωνήσει με λέξεις ή να συμπεριφέρεται με απρόβλεπτους τρόπους σε μια τάξη με θόρυβο ή πολυκοσμία. Τέλος, ένα άλλο παιδί μπορεί να μη δείχνει ενδιαφέρον να μιλήσει ή να παίξει με τους συνομηλίκους του ή όταν το κάνει, να αλληλεπιδρά μαζί τους με ασυνήθιστο τρόπο (π.χ. να τους χτυπά ή να πετά τα παιχνίδια). Επίσης, είναι πιθανό ένα παιδί να απωλέσει ξαφνικά μια δεξιότητα που είχε ήδη κατακτήσει.  

Οι πρώιμοι αναπτυξιακοί προβληματισμοί μπορεί να προκληθούν από πολλές και διαφορετικές αιτίες, ορισμένες από τις οποίες συμβαίνουν πριν από τη γέννηση ενός παιδιού, άλλες κατά τη διάρκεια του τοκετού και άλλες στα πρώτα στάδια της ζωής του. Ορισμένες από τις πιο κοινές αιτίες καθυστέρησης στην απόκτηση δεξιοτήτων είναι οι ακόλουθες:

• Δυσκολίες στην όραση ή την ακοή. 
• Αυτισμός, μαθησιακές δυσκολίες και νοητική αναπτυξιακή διαταραχή.
• Ιατρικά θέματα (π.χ., γενετικές, κληρονομικές ή μεταβολικές καταστάσεις, προωρότητα, λοιμώξεις).
• Προγεννητική έκθεση σε τοξίνες (π.χ., μόλυβδος, αλκοόλ, τοξικές ουσίες) ή κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις.
• Κακομεταχείριση ή ψυχοκοινωνικά τραύματα. 

Οι εκπαιδευτικοί περνάτε πολύ χρόνο μαζί με τα παιδιά. Εάν, ως εκπαιδευτικός, προβληματίζεστε επειδή πιστεύετε ότι κάποιος από τους μαθητές σας δεν αναπτύσσει τις δεξιότητές του σύμφωνα με τις προσδοκίες σας ή δεν κατακτά τα ορόσημα της ηλικίας του, οφείλετε να συζητήσετε τους προβληματισμούς σας με τους γονείς/φροντιστές του παιδιού, καθώς και με το λοιπό προσωπικό του σχολείου, συμπεριλαμβανομένου του σχολικού ψυχολόγου, κοινωνικού λειτουργού και του  σχολικού νοσηλευτή/ νοσηλεύτριας. 

Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω έναν μαθητή μου με πρώιμες αναπτυξιακές δυσκολίες;

Η έγκαιρη αναγνώριση και παρέμβαση είναι απαραίτητες για την  υποστήριξη ενός μαθητή που αντιμετωπίζει πρώιμες αναπτυξιακές δυσκολίες. Έτσι, υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείτε, ως εκπαιδευτικός, να δοκιμάσετε να κάνετε:

Οι εργοθεραπευτές, οι φυσικοθεραπευτές και οι λογοθεραπευτές μπορούν να προσδιορίσουν εάν το παιδί εμφανίζει κάποια καθυστέρηση, μέσω παρατήρησης και ειδικής αξιολόγησης των δεξιοτήτων του.  . Επιπλέον, οι γονείς/φροντιστές του παιδιού μπορούν να επιλέξουν να ζητήσουν από τους επαγγελματίες αυτούς να βοηθήσουν το παιδί τους να εξελίξει τις δεξιότητες στις οποίες δυσκολεύεται. Οι εργοθεραπευτές, οι φυσικοθεραπευτές και οι λογοθεραπευτές συνεργάζονται, επίσης, τόσο με τους εκπαιδευτικούς όσο και με τους γονείς/φροντιστές, και τους μαθαίνουν πώς να υποστηρίζουν την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του παιδιού και εκτός των θεραπευτικών συνεδριών.  

Το δημόσιο σύστημα  παρέχει υπηρεσίες στο κοινό μέσω των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων και των Κέντρων Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.). 

Επίσης, υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους, ως εκπαιδευτικός, μπορείτε να υποστηρίξετε έναν μαθητή με πρώιμες αναπτυξιακές δυσκολίες μέσα στη σχολική τάξη. Οι τρόποι υποστήριξης για μέσα στην τάξη μπορεί να είναι απλοί είναι όμως πολύ αποτελεσματικοί: 

• Προτού απευθυνθείτε στο μαθητή, βεβαιωθείτε ότι σας προσέχει. 
• Δώστε του άμεσες, συγκεκριμένες, και σύντομες οδηγίες. 
• Βεβαιωθείτε ότι η αίθουσα είναι ήσυχη προτού δώσετε τις οδηγίες. 
• Χρησιμοποιήστε οπτικά σήματα και άλλα οπτικά βοηθήματα για να υποστηρίξετε τον μαθητή να κατανοήσει αυτά που του λέτε. 
• Δώστε ευκαιρία στους μαθητές να εργαστούν και να παίξουν μαζί. 
• Επαινέστε τους μαθητές για τα επιτεύγματά τους. 
• Χρησιμοποιήστε ρουτίνα προγράμματος καθόλη τη διάρκεια της μέρας για να διευκολύνετε τη  μάθηση. 
• Χωρίστε τις εργασίες σε μικρότερα μέρη ώστε να είναι πιο εύκολο για τους μαθητές να κατανοήσουν τα βήματα που έχουν ολοκληρώσει. 
• Επικοινωνήστε με τους γονείς/φροντιστές για να μάθετε ποιες στρατηγικές χρησιμοποιούν οι ίδιοι στο σπίτι. 

Εάν οι δεξιότητες ενός μαθητή σας δεν εξελίσσονται όπως αναμένεται, παρά τις προσπάθειες ενώ αποκλίνουν πολύ σε σχέση με   τα παιδιά της ίδιας ηλικίας και οι δυσκολίες του παρεμβαίνουν αρνητικά στις καθημερινές σχολικές του δραστηριότητες, ίσως αποτελούν πιθανή ένδειξη κάποιας Νευροαναπτυξιακής Διαταραχής.

Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες;

Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για τις πιο κοντινές διαθέσιμες υπηρεσίες του εκπαιδευτικού συστήματος και του συστήματος δημόσιας υγείας για την παροχή βοήθειας στα παιδιά και τους εφήβους σε όλη τη χώρα, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας Χαρτογράφηση Υπηρεσιών εδώ.

Μπορείτε επίσης να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σαρώνοντας με την κάμερα του τηλεφώνου σας τον παρακάτω κωδικό QR ή πατώντας στο σύνδεσμο εδώ.