Ποιος είναι ο συνηθισμένος ή τυπικός θυμός;

Τα παιδιά και οι έφηβοι θυμώνουν όπως ακριβώς και οι ενήλικες–το συναίσθημα του θυμού είναι φυσιολογικό. Συνήθως, ο θυμός υποχωρεί σε λιγότερο από 30 λεπτά. Όταν, όμως, ένα παιδί θυμώνει συχνά (π.χ., έχει ξεσπάσματα θυμού πολλές φορές μέσα στην εβδομάδα) ή ο θυμός του κρατάει για πολύ (π.χ., για αρκετές ώρες αντί για κάποια λεπτά της ώρας), μπορεί να το απομακρύνει από κάποιες εμπειρίες του. Επιπλέον, συχνά τα παιδιά έχουν στη διάθεσή τους λιγότερα «εργαλεία» αντιμετώπισης του θυμού σε σύγκριση με τους ενήλικες. Όταν, λοιπόν, θυμώνουν, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να επηρεαστεί αρνητικά η ημέρα όλης της οικογένειας. 

Για παράδειγμα, είναι αναμενόμενο ότι τα παιδιά κάτω των 5 ετών έχουν ξεσπάσματα θυμού, ειδικά όταν θέλουν κάτι ή όταν δεν θέλουν να κάνουν κάτι που πρέπει να κάνουν. Τα κλάματα, οι φωνές, το χτύπημα των ποδιών, οι κλωτσιές και το κύλισμα στο πάτωμα είναι τυπικές συμπεριφορές για τα τόσο μικρά παιδιά. Αυτό το είδος θυμού είναι παροδικό και προκαλείται κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις. 

Τα μεγάλα ξεσπάσματα θυμού συνήθως σταματούν στα χρόνια του δημοτικού. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι τα μεγαλύτερα παιδιά και έφηβοι δεν θυμώνουν πότε πότε.  

Οι έφηβοι τείνουν να στρέφουν τον θυμό τους προς τους γονείς/φροντιστές τους, καθώς είναι πιο ακίνδυνο να ξεσπάσουν στο σπίτι όπου νιώθουν περισσότερο ασφαλείς. Η δημιουργία ισχυρών σχέσεων με τους συνομηλίκους τους αποτελεί για τους εφήβους ζήτημα υψηλής προτεραιότητας. Κανείς, όμως, δεν θέλει να έχει για φίλο ένα ευέξαπτο άτομο που τα βάζει συνεχώς με τους άλλους. Και πάλι οι γονείς/φροντιστές, λόγω του ότι ελέγχουν πολύ μεγάλο μέρος της ζωής των παιδιών τους, γίνονται πολύ εύκολος στόχος για τον εκνευρισμό και τον θυμό τους. 

Πότε χρειάζεται να ανησυχήσω για τον θυμό του παιδιού μου;

Η ευερεθιστότητα, όπως αποκαλείται η τάση να θυμώνει κανείς, ίσως αποτελεί ένδειξη μιας σειράς ζητημάτων. Πρώτον, μπορεί να συνιστά αναμενόμενη αντίδραση όταν ένα παιδί βρίσκεται αντιμέτωπο με την αδικία, την προκατάληψη, τις διακρίσεις, την κακομεταχείριση ή την παραμέληση. Προτού, λοιπόν, σκεφτείτε ότι ίσως κάτι δεν πάει καλά με τη συμπεριφορά του παιδιού σας, αναλογιστείτε μήπως κάτι δεν πηγαίνει καλά με το περιβάλλον του. Δεύτερον, ο θυμός ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη κάποιας άλλης δυσκολίας, όπως η κατάθλιψη ή το άγχος. Τέλος, ίσως ενδέχεται να αποτελεί δυσκολία από μόνος του.  

Όταν ο θυμός των παιδιών διαταράσσει τη ζωή τους ή τη ζωή των ανθρώπων γύρω τους, είτε λόγω της συχνότητάς του είτε λόγω της έντασής του, αποτελεί λόγο ανησυχίας. Η ευερεθιστότητα είναι μια τυπική ένδειξη ότι κάτι συμβαίνει στη ζωή ενός παιδιού και ότι χρειάζεται υποστήριξη. Η ευερεθιστότητα συχνά συνοδεύει:

• Παρατεταμένη θλίψη.
• Άγχος.
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση.
• Δυσκολίες στον ύπνο.
• Δυσκολίες στο σχολείο.
• Τραυματικές εμπειρίες.

Ο θυμός της παιδικής ηλικίας αποτελεί, γενικά, λόγο ανησυχίας όταν:

• Η διάθεση είναι ευερέθιστη με τους συνομηλίκους και μέσα στη σχολική τάξη.
• Ο θυμός επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα.
• Ο θυμός εκδηλώνεται σε συχνή βάση.
• Τα ξεσπάσματα θυμού συνοδεύονται από χτυπήματα, δαγκώματα ή κλωτσιές. 
• Το παιδί εκδηλώνει ξαφνικά ξεσπάσματα θυμού.
• Το παιδί σπάει και καταστρέφει αντικείμενα στη διάρκεια ενός ξεσπάσματος θυμού.
• Ο θυμός είναι υπερβολικός.

Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω το παιδί μου με επίμονο θυμό;

Οι γονείς/φροντιστές γνωρίζουν τα παιδιά τους καλύτερα από όλους. Εάν είστε γονέας/φροντιστής και θεωρείτε ότι το παιδί σας είναι ασυνήθιστα ευερέθιστο, ενδεχομένως κάτι να υποκινεί αυτή τη συμπεριφορά του. Έτσι, υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείτε να δοκιμάσετε να κάνετε:

Εάν η ευερεθιστότητα του παιδιού σας δεν είναι τόσο συχνή, μπορείτε να δοκιμάστε επίσης να την αγνοήσετε και να επαινέσετε την επιθυμητή συμπεριφορά. Η αγνόηση των ανεπιθύμητων συμπεριφορών και ο έπαινος των επιθυμητών μπορεί να βοηθήσει. Μπορείτε, επίσης, να προσπαθήσετε να κατανοήσετε τι προκαλεί την ευερεθιστότητα του παιδιού σας:

• Μειωμένος έλεγχος των παρορμήσεων.
• Δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων.
• Δυσκολία να περιμένει τις ανταμοιβές ή την ευχαρίστηση.
• Δυσκολία να κατανοήσει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του στους ενήλικες.
• Δυσκολία να κατανοήσει ποια συμπεριφορά είναι κατάλληλη και ποια όχι σε μια δεδομένη κατάσταση.
• Δυσκολία να ηρεμήσει τον εαυτό του όταν αναστατώνεται. 

Εάν έχετε ήδη δοκιμάσει κάποιες ή τις περισσότερες από αυτές τις προτάσεις και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί σας επιμένουν, ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να αναζητήσετε επαγγελματική υποστήριξη. 

Εάν ο θυμός του παιδιού σας είναι πολύ συχνός και έντονος, εκδηλώνεται σε πολλά διαφορετικά πλαίσια, διαφέρει πολύ από αυτόν που βιώνουν τα παιδιά της ίδιας ηλικίας και παρεμβαίνει αρνητικά στην καθημερινή ζωή του ίδιου και της οικογένειάς σας, ίσως αποτελεί ένδειξη πιθανής Διαταραχής Διασπαστικής Απορρύθμισης της Διάθεσης (ΔΔΑΔ).

Τι είδους επαγγελματική υποστήριξη μπορώ να αναζητήσω για να λάβω βοήθεια;

Πολλές φορές, οι γονείς/φροντιστές βιώνουν ένα αίσθημα ντροπής, ανεπάρκειας ή ακόμα και ενοχής όταν το παιδί τους αντιμετωπίζει δυσκολίες οι οποίες σχετίζονται με επίμονο θυμό. Εάν ανησυχείτε για το παιδί σας, μπορείτε τώρα να λάβετε υποστήριξη και καθοδήγηση. Επικοινωνήστε τις ανησυχίες σας στον παιδίατρό σας κατά τη διάρκεια των επισκέψεών σας αλλά και στο διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στις επισκέψεις σας.

Ο παιδίατρος ή ο οικογενειακός γιατρός μπορεί να σας βοηθήσει σχετικά με τις αρχικές σας ανησυχίες και να σας παραπέμψει σε κάποιον ειδικό. Επίσης, εφόσον είναι εφικτό, θα σας βοηθούσε να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Οι επαγγελματίες αυτοί συνεργάζονται και με τους γονείς/φροντιστές, και τους μαθαίνουν πώς μπορούν να υποστηρίζουν τα παιδιά τους εκτός των θεραπευτικών συνεδριών. 

Το δημόσιο σύστημα παρέχει υπηρεσίες στο κοινό μέσω των υπηρεσιών ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων και των Κέντρων Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.).

Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες;

Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για τις πιο κοντινές διαθέσιμες υπηρεσίες του εκπαιδευτικού συστήματος και του συστήματος δημόσιας υγείας για την παροχή βοήθειας στα παιδιά και τους εφήβους σε όλη τη χώρα, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας Χαρτογράφηση Υπηρεσιών εδώ.

Μπορείτε επίσης να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σαρώνοντας με την κάμερα του τηλεφώνου σας τον παρακάτω κωδικό QR ή πατώντας στο σύνδεσμο εδώ.