Ποια είναι η συνηθισμένη ή τυπική παραπτωματική συμπεριφορά και επιθετικότητα;

Είναι τυπικό τα παιδιά και οι έφηβοι, τουλάχιστον κάποιες φορές, να παραβαίνουν τους κανόνες, ακόμα και να συμπεριφέρονται επιθετικά προς τους γονείς/φροντιστές τους και τους συνομηλίκους τους. Ενώ τα μικρότερα παιδιά καθοδηγούνται σε μεγάλο βαθμό από τους κανόνες, τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι παραβαίνουν περιστασιακά τους κανόνες στο σπίτι ή στο σχολείο, παρόλο που γνωρίζουν ότι εάν τους πιάσουν, θα υποστούν συνέπειες. Οι παραπτωματικές συμπεριφορές αυτού του είδους είναι τυπικές και θεωρούνται μέρος της τυπικής ανάπτυξης των παιδιών και των εφήβων.

Υπάρχουν αναμενόμενες συμπεριφορές και σε ό,τι αφορά την επιθετικότητα. Τα νήπια μπορεί να χτυπήσουν κάποιον όταν αναστατωθούν, χωρίς, όμως, να έχουν την πρόθεση να κάνουν κακό ή να προκαλέσουν πόνο. Θέλουν απλώς να ικανοποιήσουν μια άμεση ανάγκη τους. Εξίσου τυπικό είναι να ξεκινούν δυο μικρά αγόρια να τσακώνονται στην παιδική χαρά για κάτι που οι ενήλικες μάλλον θα θεωρούσαν ασήμαντο. Είναι σημαντικό ότι αυτές συμπεριφορές είναι περιστασιακές και δεν μεταφέρονται αλλού.

Πότε χρειάζεται να ανησυχήσω για την παραπτωματική συμπεριφορά και την επιθετικότητα του παιδιού μου;

Παρόλο που όλα τα παιδιά και οι έφηβοι ενδέχεται να επιδείξουν κάποια στιγμή αυτές τις συμπεριφορές, προκαλείται ανησυχία όταν παίρνουν τη μορφή μοτίβου και εμφανίζονται όλο και πιο συχνά και πιο έντονα. Τα παιδιά και οι έφηβοι που αντιμετωπίζουν τέτοιες δυσκολίες ίσως:

Είναι ευερέθιστα.
Χάνουν εύκολα την ψυχραιμία τους.
Τσακώνονται με τους ενήλικες.
Αρνούνται να ακολουθήσουν κανόνες.
Ενεργούν με λεκτική ή σωματική επιθετικότητα.
Δεν μετανιώνουν κατόπιν.

Η επιθετικότητα μπορεί επίσης να υπάρχει και χωρίς παραπτωματική συμπεριφορά, και χρειάζεται πάντοτε να διερευνάται. Τα παιδιά και οι έφηβοι μπορεί να γίνουν επιθετικά για κάποιους από τους ακόλουθους λόγους, οι οποίοι είναι ανησυχητικοί:

Δυσκολία ρύθμισης των συναισθημάτων	Μερικές φορές, τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν πολύ έντονα συναισθήματα και δυσκολεύονται να τα διαχειριστούν προτού τα εκδηλώσουν.
Δυσκολία διαχείρισης της ματαίωσης ή του εκνευρισμού	Όταν τα παιδιά και οι έφηβοι δυσκολεύονται να διαχειριστούν αυτά τα συναισθήματα, το αποτέλεσμα ίσως είναι έντονος θυμός.
Παρορμητικότητα	Τα παιδιά και οι έφηβοι είναι συνήθως περισσότερο παρορμητικοί από τους ενήλικες. Ορισμένα, ωστόσο, μπορεί να εκδηλώσουν υψηλότερα επίπεδα παρορμητικότητας και ενεργούν συχνά με βάση τα συναισθήματά τους χωρίς να τα επεξεργάζονται.
Εμπειρία κάποιου είδους στρεσογόνου παράγοντα	Όταν τα παιδιά και οι έφηβοι βιώνουν εμπειρίες που απαιτούν κάποιο βαθμό προσαρμογής (όπως ο χωρισμός των γονέων, η γέννηση αδερφού/αδερφής, η ασθένεια ή ο θάνατος αγαπημένου προσώπου, η αλλαγή κατοικίας ή σχολείου, κ.λπ.), μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στη διαχείριση των καθημερινών ή των δύσκολων καταστάσεων.

Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω το παιδί μου με παραπτωματική συμπεριφορά και επιθετικότητα;

Οι γονείς/φροντιστές γνωρίζουν τα παιδιά τους καλύτερα από όλους. Εάν είστε γονέας/φροντιστής, είναι, καταρχάς, χρήσιμο να κατανοήσετε ότι η συμπεριφορά είναι μια μορφή επικοινωνίας. Τα παιδιά που παραβαίνουν τους κανόνες και γίνονται επιθετικά το κάνουν συνήθως για να “ξεσπάσουν”–ίσως δεν έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους με έναν πιο κατάλληλο τρόπο. Ίσως δεν διαθέτουν το απαιτούμενο λεξιλόγιο, την ικανότητα ελέγχου των παρορμήσεων ή τις δεξιότητες επίλυσης προβλήματος, ώστε να πετύχουν αυτό που θέλουν, με αποτέλεσμα να καταφεύγουν σε τέτοιου είδους συμπεριφορές. Υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείτε να δοκιμάσετε να κάνετε:

Γίνετε πρότυπο καλής συμπεριφοράς για το παιδί σας. Όταν αλληλεπιδράτε με το παιδί σας, πάρτε μια βαθιά ανάσα, και προσπαθείτε να του μιλάτε με κανονικό και καθησυχαστικό τόνο φωνής καθώς και να αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε προσβλητική γλώσσα και σωματική παρέμβαση.
Να είστε υποστηρικτικοί. Είναι σημαντικό να ενημερώσετε το παιδί σας ότι έχετε παρατηρήσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει και ότι είστε εκεί για να το βοηθήσετε. Ακούστε και δεχθείτε αυτά που θα σας πει, χωρίς να δοκιμάσετε να του προτείνετε αμέσως οποιαδήποτε λύση, εκτός και αν το ίδιο σας ζητήσει βοήθεια για να λύσει κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα.
Μιλήστε για αυτό. Ξεκινήστε μια συζήτηση με το παιδί σας για να δείτε εάν κάτι του προκαλεί αναστάτωση. Είναι σημαντικό να του κάνετε απλές ερωτήσεις ώστε να κατανοήσετε τι σκέφτεται για τον εαυτό του και αν νιώθει καθόλου δυσφορία.
Μη υποχωρείτε σε σχέση με τους κανόνες που έχετε θέσει. Σκοπός των κανόνων είναι η διατήρηση της ασφάλειας και της καθημερινής ρουτίνας, ενώ δημιουργούν προσδοκίες για τη συμπεριφορά. Το να επιτρέπετε σε ένα παιδί ή έναν έφηβο να παρακάμπτει ή να παραβαίνει τους κανόνες, του περνά το μήνυμα ότι οι κανόνες δεν έχουν σημασία και ότι μπορούν να παραβιαστούν χωρίς συνέπειες.
Εξηγήστε τις συνέπειες. Το να επιτρέπεται η παραβατική συμπεριφορά ή η επιθετικότητα χωρίς συνέπειες, το να μην υπάρχει συνέπεια αναφορικά με την τήρηση των κανόνων και τις επιπτώσεις της παραβίασής τους και το να εφαρμόζονται δυσανάλογες συνέπειες σε σχέση με τη συμπεριφορά, μπορεί να επιδεινώσουν την παραβατική συμπεριφορά και την επιθετικότητα.
Επαινέστε το παιδί σας για την κατάλληλη συμπεριφορά του. Μερικά παιδιά και έφηβοι παραβαίνουν τους κανόνες ή συμπεριφέρονται επιθετικά για να τραβήξουν την προσοχή–η προσοχή που κερδίζεται με αρνητικούς τρόπους εξακολουθεί να είναι προσοχή. Εάν, ωστόσο, τα παιδιά επαινούνται όταν συμπεριφέρονται κατάλληλα, αντιλαμβάνονται ότι μπορούν να τραβήξουν την προσοχή κάνοντας το σωστό. Ακόμα και ένας μικρός έπαινος, όταν το παιδί σας ακολουθεί τους κανόνες, μπορεί να βοηθήσει.
Βοηθήστε το παιδί σας να εξασκηθεί στην επίλυση των προβλημάτων. Κάποιες φορές, τα παιδιά και οι έφηβοι γίνονται επιθετικά επειδή δεν ξέρουν κάποιον άλλον τρόπο για να επιλύουν τα προβλήματα που βιώνουν. Προσπαθήστε να ακούσετε το παιδί σας και βοηθήστε το να σκεφτεί νέους τρόπους αντιμετώπισης των δυσκολιών που βιώνει.
Βοηθήστε το παιδί σας να αποφεύγει τα ερεθίσματα που το πυροδοτούν. Εάν εσείς και το παιδί σας έχετε προσδιορίσει τι πυροδοτεί την παραβατική και την επιθετική του συμπεριφορά, προσπαθήστε να αποφύγετε την έκθεσή του σε τέτοια ερεθίσματα.

Γενικά, η παραπτωματική συμπεριφορά και η επιθετικότητα είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά στο σπίτι και πολλοί γονείς/φροντιστές χρειάζονται βοήθεια. Τέτοιου είδους συμπεριφορές αποτελούν μεγάλη πρόκληση και ίσως είναι πολύ δύσκολο για τους γονείς/φροντιστές να τις αντιμετωπίσουν από μόνοι τους, ενώ δημιουργούν στο σπίτι μεγάλη ένταση και άγχος. Για τον λόγο αυτό, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να υπάρχει συνεννόηση και συνεργασία μεταξύ των γονέων/φροντιστών ώστε να ενεργούν σαν μία ομάδα. Αν οι γονείς/φροντιστές έχουν διαφορετική άποψη μεταξύ τους όσον αφορά στον τρόπο αντιμετώπισης τέτοιου είδους συμπεριφορών, οι διαφωνίες συχνά μπορεί να οδηγήσουν σε λογομαχίες που τελικά δεν εξυπηρετούν την διευθέτηση του υπάρχοντος προβλήματος.

Εάν έχετε ήδη δοκιμάσει ορισμένες ή τις περισσότερες από αυτές τις προτάσεις και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί σας επιμένουν, ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να αναζητήσετε επαγγελματική υποστήριξη.

Εάν η παραβατική συμπεριφορά και η επιθετικότητα του παιδιού σας είναι πολύ συχνές και έντονες, εκδηλώνονται σε πολλά διαφορετικά πλαίσια, διαφέρουν πολύ από αυτές που εκδηλώνουν τα παιδιά της ίδιας ηλικίας και παρεμβαίνουν αρνητικά στην καθημερινή ζωή του ίδιου και της οικογένειάς σας, ίσως αποτελούν ένδειξη πιθανής Εναντιωματικής Προκλητικής Διαταραχής και Διαταραχής Διαγωγής.

Τι είδους επαγγελματική υποστήριξη μπορώ να αναζητήσω για να λάβω βοήθεια;

Πολλές φορές, οι γονείς/φροντιστές βιώνουν ένα αίσθημα ντροπής, ανεπάρκειας ή ακόμα και ενοχής όταν το παιδί τους αντιμετωπίζει δυσκολίες οι οποίες σχετίζονται με παραπτωματική συμπεριφορά και επιθετικότητα. Εάν ανησυχείτε για το παιδί σας, μπορείτε τώρα να λάβετε υποστήριξη και καθοδήγηση. Επικοινωνήστε τις ανησυχίες σας στον παιδίατρό σας κατά τη διάρκεια των επισκέψεών σας αλλά και στο διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στις επισκέψεις σας.

Ο παιδίατρος ή ο οικογενειακός γιατρός μπορεί να σας βοηθήσει σχετικά με τις αρχικές σας ανησυχίες και να σας παραπέμψει σε εξειδικευμένους επαγγελματίες. Επίσης, εφόσον είναι εφικτό, θα σας βοηθούσε να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Οι επαγγελματίες αυτοί συνεργάζονται και με τους γονείς/φροντιστές, και τους μαθαίνουν πώς μπορούν να υποστηρίζουν τα παιδιά τους εκτός των θεραπευτικών συνεδριών.

Το δημόσιο σύστημα παρέχει υπηρεσίες στο κοινό μέσω των υπηρεσιών ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων και των Κέντρων Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.).

Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες;

Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για τις πιο κοντινές διαθέσιμες υπηρεσίες του εκπαιδευτικού συστήματος και του συστήματος δημόσιας υγείας για την παροχή βοήθειας στα παιδιά και τους εφήβους σε όλη τη χώρα, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας Χαρτογράφηση Υπηρεσιών εδώ.

Μπορείτε επίσης να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σαρώνοντας με την κάμερα του τηλεφώνου σας τον παρακάτω κωδικό QR ή πατώντας στο σύνδεσμο εδώ.

camhicode-2

Ήταν χρήσιμες αυτές οι πληροφορίες;