Ποιες είναι οι συνηθισμένες ή τυπικές τελετουργικές συμπεριφορές και επαναλαμβανόμενες κινήσεις;

Στα παιδιά αρέσουν, γενικά, οι ρουτίνες, καθώς τους παρέχουν ταυτόχρονα ασφάλεια, προβλεψιμότητα και ανακούφιση. Στο σπίτι, οι γονείς/φροντιστές, τα παιδιά και οι έφηβοι συχνά καθιερώνουν πρωινές ρουτίνες, ρουτίνες για τη σχολική τάξη, για μετά το σχολείο, για τη σχολική μελέτη και για πριν από τον ύπνο. Όταν τα μικρά παιδιά χρειαστεί να παρεκκλίνουν από μια ρουτίνα τους, μπορεί να εκδηλώσουν κάποιο άγχος ή αντίσταση. Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι συνήθως χαίρονται πολύ όταν «σπάνε» μια ρουτίνα, όπως όταν θέλουν να πάνε για ύπνο αργότερα από ό,τι συνήθως, προκειμένου να παρακολουθήσουν μια ταινία ή να παίξουν ένα παιχνίδι.        

Οι ρουτίνες περιλαμβάνουν ενέργειες που  είναι αναγκαίο να γίνουν, όπως το βούρτσισμα των δοντιών και το στρώσιμο του κρεβατιού, ενώ οι τελετουργίες έχουν συνήθως εσωτερικά κίνητρα, δημιουργούν  την επίφαση  του σκοπού και γίνονται αντιληπτές σα να έχουν κάποιου είδους θετική επίπτωση. Σε πολλά παιδιά και εφήβους οι τελετουργίες συνδέονται με φόβο και άγχος, και τους βοηθούν να αποδέχονται και να αντισταθμίζουν τις στρεσογόνες καταστάσεις. Στα μικρότερα παιδιά οι τελετουργικές συμπεριφορές συνδέονται με γενικότερους φόβους, όπως ο φόβος για τα ξένα πρόσωπα και ο φόβος του αποχωρισμού, ενώ στα μεγαλύτερα παιδιά οι τελετουργικές συμπεριφορές συνδέονται με πιο  συγκεκριμένους φόβους, όπως ο φόβος μόλυνσης και ο κίνδυνος πρόκλησης βλάβης στον εαυτό ή τους άλλους.      

Ορισμένες επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, ρουτίνες και τελετουργίες θεωρούνται αναμενόμενες. Τα μικρά παιδιά μπορεί να αναπαριστούν τα βιώματά τους κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού και οι έφηβοι μπορεί να ακολουθούν μια συγκεκριμένη ρουτίνα προθέρμανσης πριν από τη σωματική άσκηση. Ορισμένοι αθλητές είναι προληπτικοί και επιτελούν κάποιες τελετουργίες πριν από τον αγώνα. Όλες αυτές οι συμπεριφορές θεωρούνται τυπικές εφόσον συνεχίζουν να εκδηλώνονται στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης επικείμενης δραστηριότητας και δεν παρεισφρέουν ή δεν παρεμβαίνουν σε άλλους τομείς της ζωής του ατόμου ή της ζωής των ανθρώπων γύρω του.    

Πότε χρειάζεται να ανησυχήσω για τις τελετουργικές συμπεριφορές ή τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις του παιδιού μου;

Ανησυχία μπορεί να εγείρεται εάν ένα παιδί ή ένας έφηβος εκδηλώνει τελετουργικές συμπεριφορές ή επαναλαμβανόμενες κινήσεις με καταναγκαστικό ή εμμονικό τρόπο και είναι δύσκολο να τον διακόψει κανείς, ή εάν οι συμπεριφορές αυτές επηρεάζουν άλλες πτυχές της ζωής του ή της ζωής των ανθρώπων γύρω του.  

Μερικές ανησυχητικές επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές είναι: 

• Ανοιγοκλείσιμο των ματιών.
• Καθάρισμα του λαιμού.
• Συσπάσεις του κορμού.
• Συγκεκριμένα αγγίγματα.
• Ανασήκωμα των ώμων.
• Μορφασμοί του προσώπου.
• Ρούφηγμα της μύτης.
• Παραγωγή ήχων.

Μερικές ανησυχητικές τελετουργικές συμπεριφορές είναι: 

• Επαναλαμβανόμενο ή παρατεταμένο πλύσιμο ή καθάρισμα.
• Επαναλαμβανόμενος έλεγχος των συμπεριφορών (π.χ., έλεγχος για τυχόν λάθη ξανά και ξανά).
• Επαναλαμβανόμενες συγκεκριμένες ενέργειες (π.χ., το να μπαινοβγαίνει κάποιος από μια πόρτα).
• Επαναλαμβανόμενο μέτρημα αντικειμένων ή σιωπηλή επανάληψη λέξεων.
• Τακτοποίηση ή ευθυγράμμιση αντικειμένων. 
• Έντονη άρνηση να πετάξουμε άχρηστα αντικείμενα.
• Διστακτικότητα «να πατάει κάποιος πάνω σε ρωγμές».
• Επαναλαμβανόμενη επιμονή να πει ή κάνει κάποιος άλλος κάτι.  
• Επαναλαμβανόμενες προσευχή.

Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω το παιδί μου με τελετουργικές συμπεριφορές ή επαναλαμβανόμενες κινήσεις;

Οι γονείς/φροντιστές γνωρίζουν τα παιδιά τους καλύτερα από όλους. Εάν είστε γονέας/φροντιστής, υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείτε να δοκιμάσετε να κάνετε: 

Εάν έχετε ήδη δοκιμάσει ορισμένες ή τις περισσότερες από αυτές τις προτάσεις, και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί σας επιμένουν, ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια.

Εάν οι τελετουργικές συμπεριφορές και οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις του παιδιού σας είναι πολύ συχνές και έντονες, εκδηλώνονται σε πολλά διαφορετικά πλαίσια, διαφέρουν πολύ από αυτές των παιδιών τής ίδιας ηλικίας, και παρεμβαίνουν αρνητικά στην καθημερινή ζωή του ίδιου και της οικογένειάς σας, ίσως αποτελούν ένδειξη πιθανής Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής (ΙΨΔ) ή Διαταραχής Τικ.  

Τι είδους επαγγελματική υποστήριξη μπορώ να αναζητήσω για να λάβω βοήθεια;

Πολλές φορές, οι γονείς/φροντιστές βιώνουν ένα αίσθημα ντροπής, ανεπάρκειας ή ακόμα και ενοχής όταν το παιδί τους αντιμετωπίζει δυσκολίες οι οποίες σχετίζονται με τελετουργικές συμπεριφορές και επαναλαμβανόμενες κινήσεις. Εάν ανησυχείτε για το παιδί σας, μπορείτε τώρα να λάβετε υποστήριξη και καθοδήγηση. Επικοινωνήστε τις ανησυχίες σας στον παιδίατρό σας κατά τη διάρκεια των επισκέψεών σας αλλά και στο διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στις επισκέψεις σας. 

Ο παιδίατρος ή ο οικογενειακός γιατρός μπορεί να σας βοηθήσει σχετικά με τις αρχικές σας ανησυχίες και να σας παραπέμψει σε εξειδικευμένους επαγγελματίες. Επίσης, εφόσον είναι εφικτό, θα σας βοηθούσε να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Οι επαγγελματίες αυτοί συνεργάζονται και με τους γονείς/φροντιστές, και τους μαθαίνουν πώς μπορούν να υποστηρίζουν τα παιδιά τους εκτός των θεραπευτικών συνεδριών. 

Το δημόσιο σύστημα παρέχει υπηρεσίες στο κοινό μέσω των υπηρεσιών ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων και των Κέντρων Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.).

Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες;

Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για τις πιο κοντινές διαθέσιμες υπηρεσίες του εκπαιδευτικού συστήματος και του συστήματος δημόσιας υγείας για την παροχή βοήθειας στα παιδιά και τους εφήβους σε όλη τη χώρα, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας Χαρτογράφηση Υπηρεσιών εδώ.

Μπορείτε επίσης να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σαρώνοντας με την κάμερα του τηλεφώνου σας τον παρακάτω κωδικό QR ή πατώντας στο σύνδεσμο εδώ.