Είναι συνηθισμένο ή τυπικό φαινόμενο οι αυτοτραυματισμοί;

Όχι.

Καμία μορφή αυτοτραυματισμού δεν αποτελεί τυπική συμπεριφορά. Για να αποτρέψουμε τους αυτοτραυματισμούς ή να τους διαχειριστούμε αποτελεσματικά όταν συμβαίνουν, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε μερικά πράγματα σχετικά με αυτούς.   

Ορισμένα παιδιά και έφηβοι δηλώνουν ότι αυτοτραυματίζονται επειδή έτσι ξεχνιούνται και απαλύνεται ο έντονος συναισθηματικός πόνος που νιώθουν. Άλλα πάλι δηλώνουν ότι το κάνουν επειδή νιώθουν μουδιασμένα σαν να μην μπορούν να αισθανθούν τίποτα. Στην περίπτωση αυτών των παιδιών και των εφήβων, οι αυτοτραυματισμοί τους βοηθούν να νιώσουν έστω κάτι.  

Οι αυτοτραυματισμοί γίνονται συνήθως στα κρυφά. Για ορισμένα παιδιά και εφήβους, ωστόσο, αποτελούν έναν τρόπο να ζητήσουν βοήθεια, καθώς μπορούν έτσι να εκδηλώσουν την δυσφορία που νιώθουν και που δυσκολευονται να την επικοινωνήσουν με οποιονδήποτε άλλον τρόπο. Για όσους κρατούν τη συνήθεια να αυτοτραυματίζονται μυστική, η συνήθεια αυτή αποσκοπεί στη μείωση του συναισθηματικού πόνου που νιώθουν, ενώ για όσους τη μοιράζονται, αποτελεί έναν τρόπο να επικοινωνήσουν τα συναισθήματά τους. Όταν ένα νεαρό άτομο βρεθεί να κόβει το δέρμα του, είναι πιθανό να προκαλέσει τη συμπόνια και παράλληλα την ανησυχία των άλλων.  

Οι αυτοτραυματισμοί είναι αυτό που κάποιοι κλινικοί αποκαλούν «εργαλείο δυσπροσαρμοστικής αντιμετώπισης», γιατί δεν αποτελεί τον καλύτερο τρόπο διαχείρισης μιας δυσκολίας, παρόλο που ίσως προσφέρει κάποια προσωρινή ανακούφιση. Δυστυχώς, όμως, αυτή η πρόσκαιρη ανακούφιση ενισχύει πολύ την αυτοτραυματική συμπεριφορά, με αποτέλεσμα κάποιοι να βασίζονται αποκλειστικά σε αυτή για να αντιμετωπίσουν ή να επικοινωνήσουν τα οδυνηρά συναισθήματά τους.    

Όσο μεγαλύτερο είναι το χρονικό διάστημα που ένα παιδί ή ένας έφηβος αυτοτραυματίζεται, τόσο πιο δύσκολο γίνεται για εκείνο να διακόψει τη συνήθεια αυτή. Είναι, επίσης, σύνηθες πολλά παιδιά που αυτοτραυματίζονται να αισθάνονται ντροπή για αυτό που κάνουν και να λένε ότι δεν θέλουν να το κάνουν πια. Ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, ωστόσο, χωρίς την κατάλληλη και εξειδικευμένη υποστήριξη, η διακοπή αυτής της συμπεριφοράς ενδέχεται να είναι πολύ δύσκολη.   

Πότε χρειάζεται να ανησυχήσω για έναν μαθητή μου που αυτοτραυματίζεται;

Εάν, ως εκπαιδευτικός, γνωρίζετε ότι ένας μαθητής σας αυτοτραυματίζεται, χρειάζεται να ζητήσετε βοήθεια το συντομότερο δυνατόν. Όμως, δεν είναι πάντοτε εύκολο να είστε βέβαιοι ότι οι υποψίες σας είναι βάσιμες. Οι ακόλουθες ενδείξεις χρειάζεται να σας ανησυχήσουν αναφορικά με την πιθανότητα ένας μαθητής σας να αυτοτραυματίζεται:

• Μιλά για αυτοτραυματισμούς.
• Έχει περίεργες ουλές (ειδικά στα χέρια, τα πόδια ή την κοιλιακή χώρα).
• Έχει πληγές που δεν επουλώνονται ή χειροτερεύουν.
• Έχει κοψίματα στο ίδιο σημείο.
• Συλλέγει αιχμηρά αντικείμενα τα οποία χρησιμεύουν ως εργαλεία, όπως κομμάτια σπασμένων γυαλιών, παραμάνες, ξυραφάκια, κ.λπ.
• Φορά μακρυμάνικα ρούχα όταν κάνει ζέστη.
• Αποφεύγει τις κοινωνικές δραστηριότητες. 
• Φορά πολλούς επιδέσμους.
• Αρνείται να αλλάξει ρούχα στο σχολείο ή μπροστά σε άλλους.
• Αποφεύγει να φορά μαγιό.
• Επισκέπτεται ιστοσελίδες, διαδικτυακές ομάδες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης που σχετίζονται με τους αυτοτραυματισμούς.
• Έχει φίλους που αυτοτραυματίζονται.

Η παρόρμηση που νιώθουν οι έφηβοι να αυτοτραυματιστούν σχεδόν πάντοτε πυροδοτείται από ένα συγκεκριμένο γεγονός στη ζωή τους. Το πιο συνηθισμένο «πυροδοτικό ερέθισμα» για το κόψιμο είναι το αίσθημα της απόρριψης: από μια σχέση, από στενούς φίλους ή λόγω μιας γενικότερης αίσθησης ότι τους έχουν απομονώσει ή ότι τους ασκούν κριτική.

To κόψιμο του δέρματος μπορεί να αποτελεί και μιμητική συμπεριφορά, την οποία εμπνέεται κάποιο παιδί ή ένας έφηβος από βίντεο ή εικόνες που δείχνουν άλλους εφήβους να αυτοτραυματίζονται.

Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω έναν μαθητή μου που αυτοτραυματίζεται;

Ως εκπαιδευτικός, δεν υπάρχουν και πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε ολοκληρωτικά έναν μαθητή που αυτοτραυματίζεται. Ίσως, όμως, μπορούν να σας βοηθήσουν μερικές απλές συμβουλές: 

Ο παιδίατρος ή ο οικογενειακός γιατρός μπορεί να βοηθήσει σχετικά με κάποιους αρχικούς προβληματισμούς  και να παραπέμψει σε εξειδικευμένους επαγγελματίες. Επίσης, εφόσον είναι εφικτό, θα βοηθούσε η συμβουλή από  έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Το δημόσιο σύστημα παρέχει υπηρεσίες στο κοινό μέσω των υπηρεσιών ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων και των Κέντρων Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.).

Ως εκπαιδευτικός, είναι σημαντικό να αποφύγετε να «διορθώσετε» από μόνος/μόνη σας τις αυτοτραυματικές συμπεριφορές ενός μαθητή σας και να αναζητήσετε βοήθεια σε περίπτωση που υποψιάζεστε ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος. 

Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες;

Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για τις πιο κοντινές διαθέσιμες υπηρεσίες του εκπαιδευτικού συστήματος και του συστήματος δημόσιας υγείας για την παροχή βοήθειας στα παιδιά και τους εφήβους σε όλη τη χώρα, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας Χαρτογράφηση Υπηρεσιών εδώ.

Μπορείτε επίσης να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σαρώνοντας με την κάμερα του τηλεφώνου σας τον παρακάτω κωδικό QR ή πατώντας στο σύνδεσμο εδώ.