Ποιο είναι το συνηθισμένο ή τυπικό στρες μετά από τραυματικές εμπειρίες;
Είναι αναμενόμενο ένα παιδί ή ένας έφηβος να δυσκολεύεται και να αισθάνεται φοβισμένο ή ταραγμένο μετά από ένα ή περισσότερα σοβαρά περιστατικά που είτε το τρόμαξαν πολύ είτε το αναστάτωσαν. Μετά από κάποια τραυματική εμπειρία, τα παιδιά χρειάζονται, συνήθως, λίγο χρόνο για να συνέλθουν και να προσαρμοστούν.
Είναι αρκετά σύνηθες για τα παιδιά ή τους εφήβους να παρουσιάζουν αμέσως μετά από μια τραυματική εμπειρία ξεσπάσματα θυμού, κακή διάθεση ή εναλλαγές της διάθεσης, ή επιστροφή σε συμπεριφορές που είχαν σε μικρότερες ηλικίες, όπως δυσκολία αποχωρισμού από τους γονείς/φροντιστές τους, δυσκολία να μείνουν μόνα τους, ανήσυχο ύπνο και δυσκολία στη συγκέντρωση. Πολλές φορές ίσως να έχουν την τάση να αποφεύγουν τις καταστάσεις ή τα μέρη που σχετίζονται με την τραυματική τους εμπειρία, να έχουν αποσυνδετικές αναβιώσεις (flashbacks) ή/και εφιάλτες σχετικά με το τραυματικό γεγονός, αλλά και να γίνονται ευέξαπτα και να νιώθουν άγχος, εύκολη ενόχληση, ενοχή, θλίψη, θυμό ή ντροπή.
Τα περισσότερα παιδιά και οι περισσότεροι έφηβοι τείνουν με την πάροδο του χρόνου να συνέρχονται από μόνοι τους μετά από κάποια τραυματική εμπειρία. Ορισμένα, ωστόσο, εξακολουθούν να δυσκολεύονται αφού περάσει ένας μήνας ή και περισσότερος χρόνος μετά το τραυματικό γεγονός. Ο μακροχρόνιος ψυχικός πόνος μπορεί να αποτελέσει λόγο προβληματισμού, για τη διαχείριση των συνεπειών του τραύματος και απαιτείται πάντοτε προσοχή και υποστήριξη.
Πότε χρειάζεται να ανησυχήσω για το παρατεταμένο στρες μετά από τραυματικές εμπειρίες ενός μαθητή μου;
Το στρες είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας όταν αυτός έρχεται αντιμέτωπος με κάτι νέο, απαιτητικό ή απειλητικό για τη ζωή μας. Σε αυτές τις καταστάσεις το σώμα μας εκκρίνει αδρεναλίνη, η οποία μας βοηθάει να παραμένουμε σε εγρήγορση. Όταν βρισκόμαστε σε μια επικίνδυνη κατάσταση βιώνουμε στρες για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Οι ενδείξεις ότι ένα παιδί ή ένας έφηβος βιώνει παρατεταμένο στρες μετά από κάποια τραυματική εμπειρία, σαν να τον «έχει στοιχειώσει» το γεγονός, είναι μεταξύ άλλων:
|
Παραδείγματα |
|
|
Συχνή ανάμνηση της τραυματικής εμπειρίας και αίσθηση σαν η εμπειρία να συμβαίνει ξανά |
Αναπαράσταση του γεγονότος που το έχει αναστατώσει στη διάρκεια του παιχνιδιού Εικόνες, ήχοι ή ανεπιθύμητες σκέψεις που σχετίζονται με την τραυματική εμπειρία ξεπηδούν στο μυαλό του Εφιάλτες ή όνειρα που σχετίζονται με το τραυματικό γεγονός Αίσθημα έντονης δυσφορίας στην ανάμνηση του γεγονότος |
|
Αποφυγή χώρων, ανθρώπων ή δραστηριοτήτων που μπορεί να θυμίζουν την τραυματική εμπειρία |
Άρνηση ή μεγάλη απροθυμία να κάνει οτιδήποτε σχετίζεται με την τραυματική εμπειρία (π.χ. να μπει σε αυτοκίνητο, σε περίπτωση που το τραυματικό γεγονός ήταν τροχαίο ατύχημα, ή να φορέσει τα ίδια ρούχα με εκείνα που φορούσε την ημέρα που συνέβη το τραυματικό γεγονός) |
|
Αρνητικές αλλαγές της διάθεσης ή του τρόπου με τον οποίο το παιδί αντιλαμβάνεται τον κόσμο |
Ξεσπάσματα θυμού, κυκλοθυμία, εναλλαγές της διάθεσης Εύκολη ενόχληση ή ανησυχία Δυσκολία αποχωρισμού από τους γονείς/φροντιστές του ή δυσκολία να μείνει μόνο του Αισθήματα ενοχής, σα να έφταιγε εκείνο για αυτό που συνέβη, ντροπή, θυμός ή θλίψη Αντίληψη του κόσμου ως ένα επικίνδυνο ή «κακό» μέρος Απώλεια ενδιαφέροντος για το σχολείο ή τις δραστηριότητες που πριν απολάμβανε |
|
Συμπτώματα άγχους εξαιτίας της διαρκούς εσωτερικής εγρήγορσης |
Συχνότερη έκφραση φόβου Δυσκολία συγκέντρωσης σε διάφορα καθήκοντα Διαταραγμένος ύπνος Τρομάζει πιο εύκολα και πιο συχνά με ξαφνικούς ήχους ή απρόσμενες κινήσεις Πονοκέφαλοι, πόνοι στο στομάχι ή άλλα σωματικά ενοχλήματα |
Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω έναν μαθητή μου με παρατεταμένο στρες μετά από τραυματικές εμπειρίες;
Αφού ένας μαθητής εκτεθεί σε κάποια τραυματική εμπειρία, οι εκπαιδευτικοί παρατηρούν συνήθως αλλαγές στη συμπεριφορά του μέσα στην τάξη. Υπάρχουν, λοιπόν, κάποια πράγματα που μπορείτε να δοκιμάσετε να κάνετε, ως εκπαιδευτικός:
- Να είστε υποστηρικτικοί. Είναι σημαντικό να ενημερώσετε τον μαθητή σας ότι έχετε παρατηρήσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει και ότι είστε εκεί για να τον βοηθήσετε. Μπορείτε να ακούσετε και να αναγνωρίσετε ως σημαντικά αυτά που θα σας πει, χωρίς να επιχειρήσετε να προτείνετε αμέσως κάποια λύση, εκτός και εάν ο ίδιος μαθητής σας σάς ζητήσει βοήθεια για να λύσει κάποιο πρόβλημα.
- Προσφερθείτε να μιλήσετε για αυτό εάν ο μαθητής σας το επιθυμεί. Μπορείτε να ρωτήσετε τον μαθητή σας εάν θέλει να μιλήσει για αυτό που συνέβη και να του εξηγήσετε ότι μπορεί να βασιστεί στη βοήθειά σας. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε ότι γνωρίζετε τι βίωσε χωρίς να τον πιέσετε να σας μιλήσει για αυτό.
- Βοηθήστε τον μαθητή σας να νιώσει ασφαλής μέσα στην τάξη. Η υποστήριξη και η επιδοκιμασία είναι ωφέλιμα για όλα τα παιδιά και του εφήβους. Τους προσφέρουν ένα αίσθημα ασφάλειας, που είναι σημαντικό μετά από ένα τρομακτικό ή δυσάρεστο γεγονός.
- Βοηθήστε τον μαθητή σας να διασκεδάσει. Ενθαρρύνετε τον μαθητή να ασχοληθεί με τις αγαπημένες του δραστηριότητες και να κάνει παρέα με τους συμμαθητές του. Ο περισπασμός αυτός ίσως του κάνει καλό και του προσδώσει το αίσθημα της κανονικότητας.
- Αναγνωρίστε πόσο σημαντικά είναι τα συναισθήματα του μαθητή σας. Πείτε στον μαθητή σας ότι είναι φυσιολογικό να αισθάνεται θυμό, ενοχές και θλίψη, και να εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο, δώστε ένα παράδειγμα, όπως ότι κάποιος που είναι λυπημένος δεν είναι απαραίτητο να κλαίει. Εκφράστε την πεποίθησή σας ότι ο μαθητής σας είναι ικανός να τα καταφέρει και ενθαρρύνετέ τον.
- Βοηθήστε τον μαθητή σας με ασκήσεις αναπνοής. Όταν αγχωνόμαστε, η αναπνοή μας γίνεται γρήγορη και ρηχή. Οι βαθιές αργές ανάσες μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να ηρεμήσουν. Ως εκπαιδευτικός, μπορείτε να πείτε, λοιπόν, στον μαθητή σας: «Πάρε μια βαθιά ανάσα ενώ εγώ θα μετράω μέχρι το τρία. Μετά βγάλε τον αέρα ενώ εγώ θα μετράω πάλι μέχρι το τρία». Έτσι, θα τον βοηθήσετε μέσω της αναπνοής του να χαλαρώσει.
- Ενημερώστε τους γονείς/φροντιστές του μαθητή σας για τις ανησυχίες σας. Οι γονείς/φροντιστές του μαθητή χρειάζεται να ενημερώνονται για οτιδήποτε ανησυχητικό συμβαίνει στο σχολείο σε σχέση με το παιδί τους. Ίσως με τον τρόπο αυτό να μπορέσουν να διαπιστώσουν εάν το παιδί εμφανίζει παρόμοιες ανησυχητικές συμπεριφορές και εκτός σχολείου.
- Αναζητήστε βοήθεια από τον επαγγελματία ψυχικής υγείας του σχολείου. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όταν η παρουσία παρατεταμένου στρεςμετά από τραυματικές εμπειρίες προκαλεί ανησυχία, συνιστάται η υποστήριξη από τον επαγγελματία ψυχικής υγείας του σχολείου.
- Αναζητήστε υποστήριξη. Με την άδεια του γονέα/φροντιστή, μπορείτε, ως εκπαιδευτικός, να συμβουλευτείτε και άλλους επαγγελματίες που ειδικεύονται στην υποστήριξη των παιδιών με συναισθηματικές δυσκολίες.
Ο παιδίατρος ή ο οικογενειακός γιατρός μπορεί να βοηθήσει σχετικά με κάποιους αρχικούς προβληματισμούς και να παραπέμψει το μαθητή σε εξειδικευμένους επαγγελματίες. Επίσης, εφόσον είναι εφικτό, θα βοηθούσε η συμβουλή από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Το δημόσιο σύστημα παρέχει υπηρεσίες στο κοινό μέσω των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων και των Κέντρων Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.).
Εάν το στρες μετά από τραυματικές εμπειρίες του μαθητή σας διαρκεί για διάστημα μεγαλύτερο από ένα μήνα μετά το τραυματικό γεγονός, είναι πολύ έντονο και παρεμβαίνει αρνητικά στις καθημερινές σχολικές του δραστηριότητες μέσα στην τάξη, ίσως αποτελεί ένδειξη πιθανής Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες (ΔΜΣ).
Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες;
Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για τις πιο κοντινές διαθέσιμες υπηρεσίες του εκπαιδευτικού συστήματος και του συστήματος δημόσιας υγείας για την παροχή βοήθειας στα παιδιά και τους εφήβους σε όλη τη χώρα, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας Χαρτογράφηση Υπηρεσιών εδώ.
Μπορείτε επίσης να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σαρώνοντας με την κάμερα του τηλεφώνου σας τον παρακάτω κωδικό QR ή πατώντας στο σύνδεσμο εδώ.
