Ποιες είναι οι συνηθισμένες ή τυπικές τελετουργικές συμπεριφορές και επαναλαμβανόμενες κινήσεις;

Στα παιδιά αρέσουν, γενικά, οι ρουτίνες, καθώς τους παρέχουν ταυτόχρονα ασφάλεια, προβλεψιμότητα και ανακούφιση. Στο σχολείο, οι εκπαιδευτικοί πολλές φορές καθιερώνουν ρουτίνες στη διάρκεια της ημέρας, όπως ρουτίνες για τις δραστηριότητες και ρουτίνες για την καθαριότητα. Οι μεγαλύτεροι μαθητές παρακολουθούν τα μαθήματά τους ακολουθώντας μια ρουτίνα ή ένα πρόγραμμα. Όταν οι μικροί μαθητές χρειαστεί να παρεκκλίνουν από μια ρουτίνα τους, μπορεί να εκδηλώσουν κάποιο άγχος ή αντίσταση. Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι συνήθως χαίρονται όταν «σπάνε» μια ρουτίνα, όπως όταν θέλουν να συμμετάσχουν σε κάποια ειδική συγκέντρωση αντί να παρακολουθήσουν το μάθημα ή να χάσουν μια ολόκληρη μέρα σχολείου για να πάνε εκπαιδευτική εκδρομή.  

Οι ρουτίνες περιλαμβάνουν ενέργειες που είναι αναγκαίο  να γίνουν, όπως το βούρτσισμα των δοντιών και το στρώσιμο του κρεβατιού, ενώ οι τελετουργίες έχουν συνήθως εσωτερικά κίνητρα, δημιουργούν την επίφαση  του σκοπού και γίνονται αντιληπτές σα να έχουν κάποιου είδους θετική επίπτωση. Σε πολλά παιδιά και εφήβους οι τελετουργίες συνδέονται με φόβο και άγχος, και τους βοηθούν να αποδέχονται και να αντισταθμίζουν τις στρεσογόνες καταστάσεις. Στα μικρότερα παιδιά οι τελετουργικές συμπεριφορές συνδέονται με γενικότερους φόβους, όπως ο φόβος για τα ξένα πρόσωπα και ο φόβος του αποχωρισμού, ενώ στα μεγαλύτερα παιδιά οι τελετουργικές συμπεριφορές συνδέονται με πιο  συγκεκριμένους φόβους, όπως ο φόβος μόλυνσης και ο κίνδυνος πρόκλησης βλάβης στον εαυτό ή τους άλλους.     

Ορισμένες επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, ρουτίνες και τελετουργίες θεωρούνται αναμενόμενες. Τα μικρά παιδιά μπορεί να αναπαριστούν τα βιώματά τους κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού και οι έφηβοι μπορεί να ακολουθούν μια συγκεκριμένη ρουτίνα προθέρμανσης πριν από τη σωματική άσκηση. Ορισμένοι αθλητές είναι προληπτικοί και επιτελούν κάποιες τελετουργίες πριν από τον αγώνα. Όλες αυτές οι συμπεριφορές θεωρούνται τυπικές εφόσον συνεχίζουν να εκδηλώνονται στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης επικείμενης δραστηριότητας και δεν παρεισφρέουν ή δεν παρεμβαίνουν σε άλλους τομείς της ζωής του ατόμου ή της ζωής των ανθρώπων γύρω του.       

Πότε χρειάζεται να ανησυχήσω για τις τελετουργικές συμπεριφορές ή τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις ενός μαθητή μου;

Ανησυχία μπορεί να εγείρεται εάν ένας μαθητής εκδηλώνει τελετουργικές συμπεριφορές ή επαναλαμβανόμενες κινήσεις με καταναγκαστικό ή εμμονικό τρόπο και είναι δύσκολο να τον διακόψει κανείς, ή εάν οι συμπεριφορές αυτές επηρεάζουν άλλες πτυχές της ζωής του ή της ζωής των ανθρώπων γύρω του.  

Μερικές ανησυχητικές επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές είναι: 

• Ανοιγοκλείσιμο των ματιών.
• Καθάρισμα του λαιμού.
• Συσπάσεις του κορμού.
•  Συγκεκριμένα αγγίγματα.
• Ανασήκωμα των ώμων.
• Μορφασμοί του προσώπου.
• Ρούφηγμα της μύτης.
• Παραγωγή ήχων.

Μερικές ανησυχητικές τελετουργίες είναι: 

• Επαναλαμβανόμενο ή παρατεταμένο πλύσιμο ή καθάρισμα.
• Επαναλαμβανόμενος έλεγχος των συμπεριφορών (π.χ., έλεγχος για τυχόν λάθη ξανά και ξανά).
• Επαναλαμβανόμενες συγκεκριμένες ενέργειες (π.χ. το να μπαινοβγαίνει κάποιος από μια πόρτα).
• Επαναλαμβανόμενο μέτρημα αντικειμένων ή σιωπηλή επανάληψη λέξεων.
• Τακτοποίηση ή  ευθυγράμμιση αντικειμένων. 
• Έντονη άρνηση απόρριψης άχρηστων αντικειμένων.
• Απροθυμία κάποιου «να πατάει πάνω σε ρωγμές». 
• Επαναλαμβανόμενη επιμονή να πει ή κάνει κάποιος άλλος κάτι.  
• Επαναλαμβανόμενη προσευχή.

Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω έναν μαθητή μου με τελετουργικές συμπεριφορές ή επαναλαμβανόμενες κινήσεις;

Εάν ένας μαθητής σας δυσκολεύεται εξαιτίας πιο σοβαρών επαναλαμβανόμενων ή τελετουργικών συμπεριφορών που παρεισφρύουν στην καθημερινότητά του, υπάρχουν αρκετά πράγματα που μπορείτε, ως εκπαιδευτικός, να δοκιμάσετε να κάνετε: 

Ο παιδίατρος ή ο οικογενειακός γιατρός μπορεί να βοηθήσει σχετικά με τους αρχικούς προβληματισμούς  και να παραπέμψει τον μαθητή σε εξειδικευμένους επαγγελματίες. Επίσης, εφόσον είναι εφικτό, θα βοηθούσε η συμβουλή από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Το δημόσιο σύστημα παρέχει υπηρεσίες στο κοινό μέσω των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων και των Κέντρων Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.).

Εάν οι τελετουργικές συμπεριφορές και οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις ενός μαθητή σας είναι πολύ συχνές και έντονες, εκδηλώνονται σε πολλά διαφορετικά πλαίσια, δεν συμβαδίζουν με αυτές  που εμφανίζουν τα παιδιά ίδιας ηλικίας και παρεμβαίνουν αρνητικά στις καθημερινές σχολικές δραστηριότητες μέσα στην τάξη, ίσως αποτελούν ένδειξη πιθανής Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής (ΙΨΔ) ή Διαταραχής Τικ.

Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες;

Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για τις πιο κοντινές διαθέσιμες υπηρεσίες του εκπαιδευτικού συστήματος και του συστήματος δημόσιας υγείας για την παροχή βοήθειας στα παιδιά και τους εφήβους σε όλη τη χώρα, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας Χαρτογράφηση Υπηρεσιών εδώ.

Μπορείτε επίσης να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σαρώνοντας με την κάμερα του τηλεφώνου σας τον παρακάτω κωδικό QR ή πατώντας στο σύνδεσμο εδώ.