Ποιες είναι οι συνηθισμένες ή τυπικές τελετουργικές συμπεριφορές και επαναλαμβανόμενες κινήσεις;

Γενικά, αρέσει συχνά στους ανθρώπους η ρουτίνα, καθώς μας παρέχει ταυτόχρονα ασφάλεια, προβλεψιμότητα και ανακούφιση. Συχνά, καθιερώνουμε πρωινές ρουτίνες, ρουτίνες για τη σχολική τάξη, για μετά το σχολείο, για τη σχολική μελέτη και για πριν από τον ύπνο. Όταν χρειαστεί να παρεκκλίνουμε από τις ρουτίνες μας, μπορεί να εκδηλώσουμε κάποιο άγχος ή αντίσταση. Ακόμα μπορεί και να ενθουσιαζόμαστε όταν «σπάμε» μια ρουτίνα, όπως όταν πηγαίνουμε για ύπνο αργότερα από ό,τι συνήθως, προκειμένου να κάνουμε κάτι διασκεδαστικό.  

Οι ρουτίνες περιλαμβάνουν ενέργειες που χρειάζεται να γίνουν, όπως το βούρτσισμα των δοντιών και το στρώσιμο του κρεβατιού, ενώ οι τελετουργίες έχουν συνήθως εσωτερικά κίνητρα, δημιουργούν το αίσθημα του σκοπού και τις αντιλαμβανόμαστε σαν να έχουν κάποιου είδους θετική επίδραση πάνω μας. Σε κάποιους από εμάς, οι τελετουργίες συνδέονται με φόβο και άγχος, και μας βοηθούν να αποδεχόμαστε και να αντισταθμίζουμε τις στρεσογόνες καταστάσεις.

Ορισμένες επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, ρουτίνες και τελετουργίες θεωρούνται αναμενόμενες. Για παράδειγμα, όσοι αθλούνται μπορεί να ακολουθούν μια συγκεκριμένη ρουτίνα προθέρμανσης πριν από τη σωματική άσκηση. Ορισμένοι αθλητές είναι προληπτικοί και επιτελούν κάποιες τελετουργίες πριν από τον αγώνα. Όλες αυτές οι συμπεριφορές θεωρούνται τυπικές εφόσον συνεχίζουν να εκδηλώνονται στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης επικείμενης δραστηριότητας και δεν παρεισφρέουν ή δεν παρεμβαίνουν σε άλλους τομείς της ζωής του ατόμου.

Πότε χρειάζεται να δώσω ιδιαίτερη προσοχή στις τελετουργικές συμπεριφορές ή τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις;

Εάν εκδηλώνουμε τελετουργικές συμπεριφορές ή επαναλαμβανόμενες κινήσεις με καταναγκαστικό ή εμμονικό τρόπο ώστε να ανακουφιστούμε από κάποια δυσφορία, και είναι δύσκολο να τις διακόψουμε, ή εάν οι συμπεριφορές αυτές επηρεάζουν άλλες πτυχές της ζωής μας ή της ζωής των ανθρώπων γύρω μας, αυτό ενδεχομένως να συνιστά λόγο ανησυχίας.  

Ανησυχητικές επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές είναι, μεταξύ άλλων, οι ακόλουθες:

• Ανοιγοκλείσιμο των ματιών.
• Καθάρισμα του λαιμού.
• Συσπάσεις του κορμού.
• Συγκεκριμένα αγγίγματα.
• Ανασήκωμα των ώμων.
• Μορφασμοί του προσώπου.
• Ρούφηγμα της μύτης.
• Παραγωγή ήχων.

Ανησυχητικές τελετουργικές συμπεριφορές είναι, μεταξύ άλλων, οι ακόλουθες:

• Επαναλαμβανόμενο ή παρατεταμένο πλύσιμο ή καθάρισμα.
• Επαναλαμβανόμενος έλεγχος των συμπεριφορών μας (π.χ., έλεγχος για τυχόν λάθη ξανά και ξανά).
• Επαναλαμβανόμενες συγκεκριμένες ενέργειες (π.χ., το να μπαινοβγαίνει κάποιος από μια πόρτα).
• Επαναλαμβανόμενο μέτρημα αντικειμένων ή σιωπηλή επανάληψη λέξεων.
• Τακτοποίηση ή ευθυγράμμιση αντικειμένων. 
• Έντονη άρνηση να πετάξουμε άχρηστα αντικείμενα.
• Διστακτικότητα «να πατάει κάποιος πάνω σε ρωγμές». 
• Επαναλαμβανόμενη επιμονή να πει ή κάνει κάποιος άλλος κάτι.  
• Επαναλαμβανόμενες προσευχές.

Τι μπορώ να κάνω εάν αντιμετωπίζω δυσκολίες που σχετίζονται με τελετουργικές συμπεριφορές ή επαναλαμβανόμενες κινήσεις;

Το να χρειάζεται να αντιμετωπίζουμε τελετουργικές συμπεριφορές ή  επαναλαμβανόμενες κινήσεις, που αισθανόμαστε  σαν να μην μπορούμε να σταματήσουμε, μπορεί να είναι πολύ κοπιαστικό και εκνευριστικό. Εάν καταλαβαίνεις ότι δυσκολεύεσαι στον τομέα αυτό, μπορείς να δοκιμάσεις τα εξής:

Εάν έχεις ήδη δοκιμάσει κάποιες ή τις περισσότερες από τις παραπάνω προτάσεις και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζεις επιμένουν, ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να ζητήσεις από έναν ενήλικα που εμπιστεύεσαι να αναζητήσει επαγγελματική υποστήριξη. 

Εάν οι τελετουργικές συμπεριφορές και οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις είναι πολύ συχνές,έντονες, εκδηλώνονται σε πολλά διαφορετικά πλαίσια,  διαφέρουν πολύ από αυτές που εκδηλώνουν άλλα άτομα της ίδιας ηλικίας και παρεμβαίνουν αρνητικά στην καθημερινή μας ζωή, ίσως αποτελούν πιθανή ένδειξη Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής (ΙΨΔ) ή Διαταραχής Τικ.       

Τι είδους επαγγελματική υποστήριξη μπορεί να με βοηθήσει;

Πολλές φορές έχουμε αισθήματα ντροπής, ανεπάρκειας ή ενοχής όταν εκδηλώνουμε τελετουργικές συμπεριφορές και επαναλαμβανόμενες κινήσεις. Εάν θεωρείς ότι αντιμετωπίζεις τέτοιου είδους δυσκολίες, υπάρχει διαθέσιμη υποστήριξη και καθοδήγηση αυτή τη στιγμή.

Ο παιδίατρος ή ο οικογενειακός γιατρός μπορεί να σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις τους αρχικούς σου προβληματισμούς και να σε παραπέμψει σε ειδικούς επαγγελματίες.  Επίσης, εφόσον είναι εφικτό, μια επίσκεψη  σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμη. 

Το δημόσιο σύστημα υγείας  και το δημόσιο σύστημα παιδείας παρέχουν υπηρεσίες μέσω των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας παιδιών και εφήβων και των Κέντρων Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης  (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.).

Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες;

Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για τις πιο κοντινές διαθέσιμες υπηρεσίες του εκπαιδευτικού συστήματος και του συστήματος δημόσιας υγείας για την παροχή βοήθειας στα παιδιά και τους εφήβους σε όλη τη χώρα, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας Χαρτογράφηση Υπηρεσιών εδώ.

Μπορείτε επίσης να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σαρώνοντας με την κάμερα του τηλεφώνου σας τον παρακάτω κωδικό QR ή πατώντας στο σύνδεσμο εδώ.