Ποια είναι η τυπική επικοινωνία με τους άλλους;

Παρόλο που κάθε παιδί είναι διαφορετικό, υπάρχουν τυπικές δεξιότητες που αναμένεται να έχουν κατακτήσει όλα τα παιδιά γύρω από κάποια συγκεκριμένη ηλικία.

Ηλικιακό φάσμα

Προσδοκώμενη δεξιότητα

Περίπου

6 μηνών

Χαμογελούν όταν τους χαμογελούν.

Προσπαθούν να κάνουν βλεμματική επαφή

με τον γονέα/φροντιστή τους.

Χαίρονται όταν αλληλεπιδρούν και παίζουν

με τον γονέα/φροντιστή τους.

Μιμούνται ορισμένες κινήσεις ή εκφράσεις του προσώπου.

Ανταποκρίνονται στο όνομά τους.

Αναγνωρίζουν οικεία και μη οικεία πρόσωπα.

Περίπου

1 έτους

Διασκεδάζουν με απλά παιχνίδια κοινωνικοποίησης (όπως το «κούκου-τσα»).

Ακολουθούν απλές οδηγίες.

Παράγουν ήχους για να τραβήξουν την προσοχή των άλλων.

Μιμούνται ήχους και χειρονομίες.

Περίπου

2 ετών

Μιμούνται τους άλλους.

Κάνουν παρέα και δείχνουν ενδιαφέρον και για άλλα άτομα πέρα από τους γονείς/φροντιστές τους.

Παίζουν δίπλα σε άλλα παιδιά (παράλληλο παιχνίδι).

Ακολουθούν οδηγίες.

Εμφανίζουν συνδυαστική προσοχή (για παράδειγμα, δείχνουν κάτι με το δάχτυλο και αμέσως μετά κοιτάζουν τον γονέα/φροντιστή τους για να βεβαιωθούν ότι και εκείνος το κοιτάζει).

Περίπου

3 ετών

Αναζητούν παρέα για να παίξουν.

Περιμένουν τη σειρά τους στο παιχνίδι.

Χρησιμοποιούν τη φαντασία τους στη διάρκεια του παιχνιδιού (αν και μπορεί να μπερδέψουν τη φαντασία με την πραγματικότητα).

Κατανοούν σε κάποιο βαθμό τις συναισθηματικές καταστάσεις.

Κάνουν συζήτηση (αν και μπορεί να δυσκολεύονται να παραμείνουν στο θέμα).

Ακολουθούν πιο σύνθετες οδηγίες.

Μοιράζονται αντικείμενα και παιχνίδια.

Περίπου

4 ετών

Δείχνουν ενδιαφέρον για νέες εμπειρίες.

Συνεργάζονται με άλλα παιδιά.

Δημιουργούν φιλίες.

Περίπου

5 ετών

Θέλουν να ευχαριστήσουν τους φίλους τους και να τους μοιάσουν.

Τηρούν τους κανόνες με μεγαλύτερη προθυμία.

Τραγουδούν, χορεύουν και υποδύονται ρόλους.

Επιδεικνύουν μεγαλύτερη ανεξαρτησία.

Αρχίζουν να ξεχωρίζουν τη φαντασία από την πραγματικότητα.

Από την ηλικία των 6 ετών και έπειτα, τα παιδιά τείνουν να βελτιώνουν σταδιακά τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες. Εκφράζουν ολοένα και περισσότερο τις επιθυμίες, τις ανάγκες και τις σκέψεις τους αποτελεσματικά, χρησιμοποιώντας ένα ρεπερτόριο λέξεων που διαρκώς εμπλουτίζεται. Αρχίζουν να συμμετέχουν σε συζητήσεις διαλόγου, φτάνοντας στο σημείο να μπορούν να συμμετέχουν σε σύνθετες συζητήσεις και σύνθετους διαλόγους. Το παιχνίδι και η συναναστροφή με τους φίλους τους αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία για εκείνα. Ακόμα και παρά το γεγονός ότι ορισμένες φορές μπορεί να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με κακία, κατορθώνουν να βελτιώνουν την ικανότητά τους να μοιράζονται και να συνεργάζονται, καθώς και να διατηρούν και να εκτιμούν τις στενές σχέσεις.

Πότε χρειάζεται να ανησυχήσω για το παιδί μου με δυσκολίες στην επικοινωνία με τους άλλους;

Παρόλο που όλα τα παιδιά αναπτύσσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες με τον δικό τους ρυθμό, αναμένεται να κατακτήσουν τα κοινωνικά ορόσημα της ηλικίας τους με διαφορά λίγων μηνών σε σχέση με τους συνομηλίκους τους. Εάν ένα παιδί παρουσιάζει κάποιο από τα ακόλουθα, ίσως υπάρχει λόγος προβληματισμού:

  • Ενδιαφέρεται πολύ λίγο ή δεν ενδιαφέρεται καθόλου να περνάει χρόνο μαζί με τους γονείς/φροντιστές του.
  • Αρνείται να ανταποκριθεί γενικά στους ανθρώπους ή ανταποκρίνεται μόνο αρνητικά ή επιφανειακά.
  • Ενδιαφέρεται πολύ λίγο ή δεν ενδιαφέρεται καθόλου να παίζει με άλλα παιδιά.
  • Δεν συμμετέχει σε διάφορες δραστηριότητες και η στάση του μοιάζει ασυνήθιστα παθητική.
  • Αποφεύγει ή δείχνει να αδιαφορεί για τα άλλα παιδιά και τους ενήλικες.
  • Η προσοχή του αποσπάται εύκολα ή δεν μπορεί να συγκεντρωθεί σε οποιαδήποτε μεμονωμένη δραστηριότητα για περισσότερο από πέντε λεπτά (όταν είναι πάνω από 3 ετών) ή αντίθετα προσηλώνεται υπερβολικά σε μια δραστηριότητα χωρίς να αποσπάται από αυτή.
  • Συνεχίζει να παίζει μόνο του ακόμα και όταν περιβάλλεται από άλλα συνομήλικα παιδιά, χωρίς να αλληλεπιδρά μαζί τους στο παιχνίδι.
  • Δυσκολεύεται να ακολουθήσει τους κανόνες των κοινωνικών παιχνιδιών με τους συνομηλίκους του (π.χ., κυνηγητό, κρυφτό).
  • Παρακολουθεί από μακριά τους συνομηλίκους του να παίζουν χωρίς να συμμετέχει το ίδιο.
  • Δυσκολεύεται να παίξει παιχνίδια φαντασίας.
  • Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του στα παιχνίδια.
  • Δεν θεωρεί φίλους του τους συνηθισμένους συνομήλικους του ή τους συμμαθητές του ή θεωρεί “φίλους” του συνομηλίκους ή συμμαθητές του με τους οποίους δεν έχει προσωπική σχέση.
  • Δυσκολεύεται να παραμείνει στο θέμα της συζήτησης.
  • Επιμένει να μιλάει για τα δικά του ενδιαφέροντα, ανεξάρτητα από το αν οι άλλοι ενδιαφέρονται για αυτά.
  • Δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει τη μη λεκτική επικοινωνία, όπως τη βλεμματική επαφή, τις εκφράσεις του προσώπου και τις χειρονομίες (π.χ., να αποχαιρετά με το χέρι, να στέλνει ένα φιλί, να δείχνει με το δάχτυλο, να χτυπά παλαμάκια ή να κάνει νόημα με το χέρι «έλα εδώ»).
  • Δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τα συναισθήματα ή τις προθέσεις των άλλων.
  • Συμπεριφέρεται με υπερβολικό φόβο, συστολή ή επιθετικότητα.

Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω το παιδί μου με δυσκολίες στην επικοινωνία με τους άλλους;

Οι γονείς/φροντιστές γνωρίζουν τα παιδιά τους καλύτερα από όλους. Εάν είστε γονέας/φροντιστής και το παιδί σας αντιμετωπίζει δυσκολίες στην κοινωνική επικοινωνία, μπορείτε να το βοηθήσετε με λίγη υποστήριξη ή καθοδήγηση στο σπίτι. Έτσι, υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείτε να δοκιμάσετε να κάνετε:

  • Παρατηρήστε προσεκτικά το παιδί σας. Παρατηρήστε πώς επικοινωνεί το παιδί σας με τα άλλα παιδιά και τους ενήλικες. Στην αρχή της ζωής τους, τα παιδιά αναπτύσσουν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες γρήγορα. Το παιδί που εμφανίζει κάποια δυσκολία μπορεί κάθε εβδομάδα που περνάει να μένει πίσω σε σχέση με τους συνομηλίκους του.
  • Εντοπίστε τις δυσκολίες. Προσπαθήστε να εντοπίσετε και να σημειώσετε τα είδη των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το παιδί σας στις δεξιότητες επικοινωνίας (π.χ. στη χρήση της κατάλληλης γλώσσας, στη διατήρηση της βλεμματικής επαφής, στην εναλλαγή της σειράς στο παιχνίδι κ.λπ.).
  • Δώστε έμφαση στη θετική κοινωνική επικοινωνία. Μπορείτε να λειτουργήσετε ως πρότυπο για το παιδί σας, δίνοντας έμφαση στην κατάλληλη συμπεριφορά κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, όπως το να περιμένετε τη σειρά σας και να μοιράζεστε, εξηγώντας του, παράλληλα, ότι οι φίλοι του περιμένουν από εκείνο να συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο.
  • Βοηθήστε το παιδί σας να αναπτύξει τις δεξιότητές του. Τα παιχνίδια ρόλων και οι συναντήσεις για παιχνίδι υπό επιτήρηση είναι ωφέλιμα, καθώς παρέχουν στα παιδιά τη δυνατότητα να εξασκήσουν διάφορες στρατηγικές επίλυσης κοινωνικών συγκρούσεων ή να δημιουργήσουν φιλίες, εφόσον δυσκολεύονται στην επικοινωνία με τους άλλους.
  • Η καλή κοινωνική συμπεριφορά ως μοντέλο. Τα παιδιά μαθαίνουν πολλά παρακολουθώντας πώς συμπεριφέρονται οι γονείς/φροντιστές τους. Αν, λοιπόν, εσείς συμπεριφέρεστε με όμορφο κοινωνικά τρόπο όταν μιλάτε στα άλλα μέλη της οικογένειάς σας και τους φίλους σας, αυτό θα τα ωφελήσει πολύ.
  • Κανονίστε μια συνάντηση με τον δάσκαλο του παιδιού σας. Εάν ένα παιδί δυσκολεύεται να αλληλεπιδράσει με τα άλλα παιδιά, καλό θα είναι να κανονίσετε μια συνάντηση με τον δάσκαλό του. Τα παιδιά ίσως δεν είναι σε θέση να περιγράψουν γιατί δυσκολεύονται να αλληλεπιδράσουν. Ο δάσκαλος, όμως, μπορεί να σας πει περισσότερα για το πώς το παιδί σας αλληλεπιδρά με τους συνομηλίκους του και να προτείνει μια ωφέλιμη παρέα για να παίζει το παιδί σας μετά το σχολείο.

Εάν έχετε ήδη δοκιμάσει κάποιες ή τις περισσότερες από αυτές τις προτάσεις και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί σας επιμένουν, ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να αναζητήσετε επαγγελματική υποστήριξη.

Εάν οι δυσκολίες του παιδιού σας στην επικοινωνία με τους άλλους είναι πολύ συχνές, εκδηλώνονται σε πολλά διαφορετικά πλαίσια, διαφέρουν πολύ από αυτές που αντιμετωπίζουν τα παιδιά της ίδιας ηλικίας και παρεμβαίνουν αρνητικά στην καθημερινή ζωή του ίδιου και της οικογένειάς σας, ίσως αποτελούν ένδειξη πιθανής Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ).

Τι είδους επαγγελματική υποστήριξη μπορώ να αναζητήσω για να λάβω βοήθεια;

Πολλές φορές, οι γονείς/φροντιστές βιώνουν ένα αίσθημα ντροπής, ανεπάρκειας ή ακόμα και ενοχής όταν το παιδί τους αντιμετωπίζει δυσκολίες στην επικοινωνία με τους άλλους. Εάν ανησυχείτε για το παιδί σας, μπορείτε τώρα να λάβετε υποστήριξη και καθοδήγηση. Επικοινωνήστε τις ανησυχίες σας στον παιδίατρό σας κατά τη διάρκεια των επισκέψεών σας αλλά και στο διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στις επισκέψεις σας, γιατί κάθε μήνας που περνάει κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού σας είναι εξαιρετικά σημαντικός.

Ο παιδίατρος ή ο οικογενειακός γιατρός μπορεί να σας βοηθήσει σχετικά με τις αρχικές σας ανησυχίες και να σας παραπέμψει σε εξειδικευμένους επαγγελματίες. Οι εργοθεραπευτές, οι λογοθεραπευτές και οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί που αντιμετωπίζει δυσκολίες στην κοινωνική επικοινωνία. Οι επαγγελματίες αυτοί συνεργάζονται με τους γονείς/φροντιστές και τους μαθαίνουν πώς μπορούν να υποστηρίζουν τα παιδιά τους εκτός των θεραπευτικών συνεδριών.

Το δημόσιο σύστημα παρέχει υπηρεσίες στο κοινό μέσω των υπηρεσιών ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων και των Κέντρων Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.).

Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες;

Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για τις πιο κοντινές διαθέσιμες υπηρεσίες του εκπαιδευτικού συστήματος και του συστήματος δημόσιας υγείας για την παροχή βοήθειας στα παιδιά και τους εφήβους σε όλη τη χώρα, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας Χαρτογράφηση Υπηρεσιών εδώ.

Μπορείτε επίσης να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σαρώνοντας με την κάμερα του τηλεφώνου σας τον παρακάτω κωδικό QR ή πατώντας στο σύνδεσμο εδώ.

camhicode-2

Ήταν χρήσιμες αυτές οι πληροφορίες;
Ναι!
Μάλλον όχι