Ποιος είναι οι τυπικός φόβος;
|
Νεογέννητο-6 μηνών |
Οι δυνατοί θόρυβοι, η απώλεια φυσικής υποστήριξης, οι γρήγορες αλλαγές θέσης, τα άγνωστα αντικείμενα που μετακινούνται γρήγορα προς το μέρος τους |
|
7-12 μηνών |
Οι ξένοι, τα αντικείμενα που ξεπροβάλλουν, η ξαφνική αντιμετώπιση απρόσμενων αντικειμένων ή μη οικείων προσώπων |
|
1-5 ετών |
Οι ξένοι, οι καταιγίδες, τα ζώα, το σκοτάδι, ο αποχωρισμός από τους γονείς, διάφορα αντικείμενα και μηχανήματα, οι δυνατοί θόρυβοι, η τουαλέτα, τα τέρατα, τα φαντάσματα, τα έντομα, οι σωματικές βλάβες |
|
6-12 ετών |
Τα υπερφυσικά όντα, οι σωματικοί τραυματισμοί, οι ασθένειες (το AIDS, ο καρκίνος), οι ληστές, το να μένουν μόνα τους,, η αποτυχία, η κριτική, η τιμωρία |
|
12-18 ετών |
Τα τεστ, τα διαγωνίσματα και οι σχολικές εξετάσεις, οι σχολικές επιδόσεις, οι σωματικοί τραυματισμοί, η εξωτερική εμφάνιση, η η κριτική των συνομηλίκων, οι αθλητικές επιδόσεις, η κοινωνική αμηχανία |
Τα παιδιά εκφράζουν τους φόβους τους με κλάματα, νευρικότητα, «πάγωμα» (σωματική ακινησία), προσκόλληση σε έναν ενήλικα ή αποφυγή ενός ενήλικα που φοβούνται. Συχνά, δεν αναγνωρίζουν ότι ο φόβος τους είναι υπερβολικός ή παράλογος και σπάνια κατανοούν ότι τους προκαλεί δυσφορία. Εάν τα παιδιά ξεπεράσουν τον φόβο της ηλικίας τους, ωριμάζουν και αποκτούν αυτοπεποίθηση.
Οι έφηβοι συνήθως κατανοούν ότι ο φόβος τους δεν είναι λογικός. Συνήθως, ο φόβος των εφήβων σχετίζεται με συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις, διαρκεί για λίγο και προκαλεί διάφορα σωματικά συμπτώματα, όπως ταχυκαρδία, δύσπνοια, ζαλάδα κ.λπ.
Πότε χρειάζεται να ανησυχήσω για τον φόβο του παιδιού μου;
Παρόλο που, σε γενικές γραμμές, ο φόβος είναι ένα κοινό συναίσθημα, δεν θα πρέπει να οδηγεί σε υπερβολική ανησυχία ή να εμποδίζει τα παιδιά και τους εφήβους να συμμετέχουν σε δραστηριότητες τις οποίες διαφορετικά θα απολάμβαναν. Για παράδειγμα, είναι τυπικό ένα παιδί να φοβάται κάπως να σκαρφαλώσει στην κορυφή ενός μονόζυγου. Εκείνο, όμως, που προκαλεί ανησυχία είναι το να αποφεύγει εντελώς την παιδική χαρά εξαιτίας του φόβου του. Παρομοίως, είναι τυπικό για ένα παιδί να φοβάται τα ξένα σκυλιά, αλλά είναι ανησυχητικό το να μην μπορεί η οικογένειά του να επισκεφθεί έναν συγγενή που έχει σκύλο επειδή το παιδί τον φοβάται. Όσο για τους εφήβους, είναι τυπικό να φοβούνται ορισμένες κοινωνικές περιστάσεις με συνομήλικους που δεν γνωρίζουν ακόμη. Όμως, δεν είναι τυπικό εξαιτίας του φόβου αυτού, να αποφεύγουν να συμμετέχουν σε κοινωνικές δραστηριότητες.
Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω το παιδί μου με υπερβολικό φόβο;
Ως γονείς/φροντιστές, είναι σημαντικό να πάρετε τους φόβους του παιδιού σας στα σοβαρά και να μην τους υποτιμήσετε. Εάν είστε γονέας/φροντιστής και θέλετε να βοηθήσετε το παιδί σας που αντιμετωπίζει υπερβολικούς φόβους, υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείτε να δοκιμάσετε να κάνετε:
- Μιλήστε στο παιδί σας για τον φόβο του, χωρίς να ακουστείτε ανήσυχος. Ενημερώστε το ότι θέλετε να καταλάβετε τι ακριβώς φοβάται.
- Ακούστε τι λέει το παιδί σας. Ενώ ορισμένες φορές ο φόβος μπορεί να είναι μη ρεαλιστικός για τους μεγάλους, για τα παιδιά είναι πραγματικός. Προτού, λοιπόν, προτείνετε στο παιδί σας οποιαδήποτε λύση, προσπαθήστε να ακούσετε και να καταλάβετε τι το αναστατώνει, και ενημερώστε το ότι παίρνετε τον φόβο του στα σοβαρά.
- Δείξτε του τρόπους για το πώς να επιλύει προβλήματα. Χωρίς να απορρίψετε την οπτική του παιδιού σας, μπορείτε να δοκιμάστε να το βοηθήσετε να αναλογιστεί τα πραγματικά αίτια του φόβου του και στη συνέχεια να το βοηθήσετε να βρει ρεαλιστικούς τρόπους για να ανησυχεί λιγότερο.
- Ενημερώστε το παιδί σας ότι είστε δίπλα του για να το φροντίσετε ώστε να νιώσει ασφάλεια. Ειδικά τα μικρά παιδιά έχουν την ανάγκη να νιώθουν το αίσθημα της προστασίας και της ασφάλειας που τους προσφέρουν οι γονείς/φροντιστές τους και άλλοι ενήλικες, και ότι μπορούν να στραφούν σε εκείνους όταν νιώσουν κάποια απειλή.
- Εξηγήστε στο παιδί σας τον μηχανισμό λειτουργίας του φόβου. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να μάθουν να αναγνωρίζουν και να καταλαβαίνουν καλύτερα τον φόβο τους με το να κατανοήσουν τον μηχανισμό λειτουργίας αυτής της συναισθηματικής τους αντίδρασης. Όταν δούμε ή σκεφτούμε κάτι που φοβόμαστε, «χτυπάει» στον εγκέφαλό μας ένας συναγερμός. Ο συναγερμός αυτός προειδοποιεί όλο το σώμα μας να προετοιμαστεί είτε για να αντιμετωπίσει μια αντιληπτή απειλή είτε για να φύγει μακριά από αυτή. Όταν συμβαίνει αυτό, αυξάνουν οι καρδιακοί μας παλμοί και ρυθμός της αναπνοής μας και σφίγγουν οι μύες μας. Πολλές φορές, ο συναγερμός αυτός «χτυπάει» κατά λάθος, χωρίς να υπάρχει πραγματική απειλή. Πολλές φορές, ο φόβος μας είναι υπερβολικός και μη ρεαλιστικός. Γι’ αυτό, η αντιμετώπιση των καταστάσεων που μας προκαλούν φόβο οδηγεί σε σταδιακή μείωση της αγωνίας μας με την πάροδο του χρόνου.
- Όποτε είναι εφικτό και παρέχοντας υποστήριξη, προσπαθήστε να εκθέτετε το παιδί σας σε αυτό που του προκαλεί φόβο. Όταν μάθετε τι προκαλεί φόβο στο παιδί σας, προτείνετέ του να το αντιμετωπίσετε μαζί. Εάν, για παράδειγμα, ένα παιδί ανησυχεί επειδή θα πάει στο νέο του σχολείο, μπορείτε να κανονίσετε να επισκεφθείτε μαζί το σχολείο πριν από την πρώτη μέρα, για να το βοηθήσετε να το εξερευνήσει, ώστε να εξοικειωθεί με τον χώρο και ενδεχομένως να γνωρίσει από πριν κάποιους συμμαθητές του.
- Θέστε λογικούς στόχους ώστε να βοηθήστε το παιδί σας να αντιμετωπίσει αυτό που το τρομάζει. Εάν, για παράδειγμα, το παιδί σας θέλει συνήθως να κάθεστε στο δωμάτιό του μέχρι να αποκοιμηθεί, θα μπορούσατε να συμφωνήσετε μαζί του ότι μέχρι το τέλος της εβδομάδας θα προσπαθήσει να σβήνει το φως και να κοιμάται μόνο του.
- Να θυμάστε ότι οι αλλαγές απαιτούν χρόνο και ότι ο φόβος είναι ένα πολύ δυνατό συναίσθημα. Είναι σημαντικό να παραμένετε σταθεροί και να αναγνωρίζετε τη μεγάλη προσπάθεια που καταβάλλει το παιδί σας.
- Προσπαθήστε να μην επιτρέπετε στο παιδί σας να αποφεύγει τα πράγματα που το φοβίζουν. Το να βοηθάτε ένα παιδί να αποφεύγει τον φόβο του, πιθανώς θα κάνει την ημέρα του να κυλήσει λίγο πιο ομαλά, αλλά μια τέτοια διευκόλυνση τελικά θα επιτείνει το άγχος του μακροπρόθεσμα. Η αποφυγή δεν βοηθά το παιδί σας να μάθει πώς να αντιμετωπίζει τον φόβο του ή να αντέχει τη δυσφορία. Καλύτερα, λοιπόν, να δείξετε στο παιδί σας πώς να διαχειρίζεται τον φόβο του χωρίς τη δική σας παρέμβαση, καθώς έτσι θα αποκτήσει την αυτοπεποίθηση και την ανεξαρτησία που χρειάζεται ώστε να νιώσει ότι έχει τον έλεγχο των καταστάσεων και να φοβάται λιγότερο και στο παρόν αλλά και αργότερα καθώς θα μεγαλώνει.
Εάν έχετε ήδη δοκιμάσει κάποιες ή τις περισσότερες από αυτές τις προτάσεις και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί σας επιμένουν, ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να αναζητήσετε επαγγελματική υποστήριξη.
Εάν ο φόβος του παιδιού σας είναι πολύ συχνός και έντονος, εκδηλώνεται σε πολλά διαφορετικά πλαίσια, διαφέρει πολύ από αυτόν που βιώνουν τα παιδιά της ίδιας ηλικίας και παρεμβαίνει αρνητικά στην καθημερινότητα του ίδιου και της οικογένειάς σας, ίσως αποτελεί ένδειξη πιθανής Ειδικής Φοβίας.
Τι είδους επαγγελματική υποστήριξη μπορώ να αναζητήσω για να λάβω βοήθεια;
Πολλές φορές, οι γονείς/φροντιστές βιώνουν ένα αίσθημα ντροπής, ανεπάρκειας ή ακόμα και ενοχής όταν το παιδί τους αντιμετωπίζει δυσκολίες οι οποίες σχετίζονται με υπερβολικό φόβο. Εάν σας ανησυχεί ο φόβος του παιδιού σας, μπορείτε να λάβετε υποστήριξη και καθοδήγηση. Επικοινωνήστε τις ανησυχίες σας στον παιδίατρό σας κατά τη διάρκεια των επισκέψεών σας αλλά και στο διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στις επισκέψεις σας.
Ο παιδίατρος ή ο οικογενειακός γιατρός μπορεί να σας βοηθήσει σχετικά με τις αρχικές σας ανησυχίες και να σας παραπέμψει σε εξειδικευμένους επαγγελματίες. Επίσης, εφόσον είναι εφικτό, θα σας βοηθούσε να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Οι επαγγελματίες αυτοί συνεργάζονται και με τους γονείς/φροντιστές, και τους μαθαίνουν πώς μπορούν να υποστηρίζουν τα παιδιά τους εκτός των θεραπευτικών συνεδριών.
Το δημόσιο σύστημα παρέχει υπηρεσίες στο κοινό μέσω των υπηρεσιών ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων και των Κέντρων Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.).
Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες;
Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για τις πιο κοντινές διαθέσιμες υπηρεσίες του εκπαιδευτικού συστήματος και του συστήματος δημόσιας υγείας για την παροχή βοήθειας στα παιδιά και τους εφήβους σε όλη τη χώρα, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας Χαρτογράφηση Υπηρεσιών εδώ.
Μπορείτε επίσης να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σαρώνοντας με την κάμερα του τηλεφώνου σας τον παρακάτω κωδικό QR ή πατώντας στο σύνδεσμο εδώ.
